Dyrektorzy Biblioteki - Prof. dr hab. Andrzej Wojtkowski

 

Andrzej Wojtkowski urodził się 20 listopada 1891 roku w Wielkopolsce, w rodzinie chłopskiej. Skończył klasyczne gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim, w latach 1912 – 1914 studiował historię i filologię na Uniwersytecie Berlińskim. Studia przerwała I wojna światowa - wcielono go do armii pruskiej, ale pod koniec wojny służył już w Wojsku Polskim. Po wojnie pracował w różnych archiwach i kontynuował studia historyczne, które zakończył doktoratem w roku 1921 na Uniwersytecie Poznańskim. Był aktywnym członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, sporo publikował. W latach 1924 – 1925 jeździł do Rapperswilu, pracując przy sprowadzaniu zbiorów tego muzeum i biblioteki do Kraju. Od 1 stycznia 1926 roku aż do samego wybuchu II wojny światowej pracował w Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu, od 1929 roku jako jej dyrektor. Habilitował się w roku 1930 i od tego czasu łączył pracę w Bibliotece z wykładami na UP.

"Jako dyrektor Biblioteki Raczyńskich prowadził Wojtkowski dwa ważne przedsięwzięcia naukowe: 'Katalog Biblioteki' i 'Bibliografię historii Wielkopolski', górującą pod względem metodycznym wśród regionalnych bibliografii okresu międzywojennego [...] ". Oba dzieła nie mogły zostać ukończone...   "Andrzej Wojtkowski [...] wraz z rodziną przetrwał wojnę w Ostrowcu Świętokrzyskim, dokąd ewakuowali go Niemcy (1939/1940), a następnie w majątku w okolicach Staszowa, w powiecie opatowskim, gdzie prowadził tajne nauczanie na poziomie szkoły średniej (głównie łacina i historia). Jesienią 1944 roku front stanął na Wiśle, uwolniony od Niemców został też przyczółek sandomierski. Nadziei na powrót do Poznania przed zimą nie było. Andrzej Wojtkowski, przeczytawszy w gazecie, że w "stołecznym" Lublinie profesor Leon Białkowski objął dyrekcję Archiwum, zwrócił się do niego z zapytaniem, czy tu nie byłoby dla niego miejsca w archiwum lub w bibliotece. Mając już wysługę lat docenckich od 1930 r., nie wysuwał się na stanowisko w uniwersytecie. Odpowiedź Białkowskiego, po porozumieniu się z rektorem KUL, zawierała propozycję niezwłocznego przyjazdu do Lublina na katedrę w KUL i dyrekturę Biblioteki Uniwersyteckiej. Tak jak nie zabiegał w swoim czasie o habilitację, tak nie zabiegał o katedrę w uniwersytecie. I jedno, i drugie osiągnął na podstawie dorobku, zaproszony.   W roku [akademickim] 1944/1945 był Andrzej Wojtkowski w KUL profesorem nadzwyczajnym historii nowożytnej, drugim obok Aleksandra Kossowskiego; zatwierdzenie Senatu Akademickiego otrzymał 11 października 1944 r., a więc przed początkiem wykładów, bo te udało się uruchomić z początkiem listopada. Wojtkowski rozszerzył habilitację na historię kultury polskiej i z początkiem [kolejnego roku akademickiego] 1945/1946 objął w KUL nowo utworzoną katedrę historii kultury polskiej, uzyskawszy w lutym 1946 roku zatwierdzenie Ministerstwa Oświaty jako profesor zwyczajny. Pełnił Wojtkowski w KUL różne funkcje. W latach 1944 – 1949 był dyrektorem Biblioteki Uniwersyteckiej, pierwszym dyrektorem w dziejach uczelni urzędującym przez wiele godzin dziennie (dyrektorzy przedwojenni byli [tak] naprawdę kuratorami z ramienia Senatu). Wziął rozmach w katalogowaniu, dbał o rozwój bibliotek zakładowych. W latach 1944 – 1948 i 1952 – 1957 był sekretarzem generalnym Towarzystwa Naukowego KUL, w latach 1957 – 1963 - [jego] pierwszym wiceprezesem. Druga kadencja sekretarza generalnego zbiegła się z kadencją posła na Sejm Ustawodawczy PRL (1952 – 1956), wskutek czego w najtrudniejszym okresie działalność wydawniczą KUL, niemal zupełnie [wówczas] zatrzymaną, dało się wskrzesić i znacznie rozszerzyć".   Erudyta o szerokich horyzontach ("...po literaturze polskiej, po obydwu antycznych i po niemieckiej przechadzał się Wojtkowski z erudycją, która uczonym Jego pokolenia była właściwą [...] obcował wiele z poezją..."), świetny wykładowca z upodobaniem do niebanalnych cytatów, dociekliwy badacz istotnych drobiazgów, niesłychanie wprost pracowity, "nie liczył się z czasem straconym dla innych, straconym w urzędowaniu, które bardzo sumiennie sprawował. Był z takich, którzy nie myśleli o sobie". Kontynuował swoje zainteresowania Wielkopolską, ale włączył się w życie naukowe środowiska lubelskiego (na przykład do dzieła zbiorowego o historii Lublina ["Dzieje Lublina, próba syntezy" - tom I, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1967] przygotował rozprawę "Z dziejów życia kulturalnego [w Lublinie] w latach 1864 – 1918", a w innym tomie zbiorowym, wydanym z okazji 50-lecia Biblioteki Publicznej imienia Hieronima Łopacińskiego, zamieścił szkic o patronie tej Biblioteki jako historyku; rozpoczął też zbieranie materiałów do bibliografii historii województwa lubelskiego). "Stał się [też] historykiem KUL, przede wszystkim w obszernej pracy "Katolicki Uniwersytet Lubelski 1918 – 1944", ale i w innych rozprawach i szkicach ".

Cytaty i bibliografia pochodzą z książki prof. Jerzego Starnawskiego "Sylwetki lubelskich humanistów XIX i pierwszej połowy XX wieku", Wydawnictwo NORBERTINUM, Lublin 2004, ss. 334, ISBN: 83-7222-195-2, s.195-208.

		Andrzej Wojtkowski, pierwszy po wojnie dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej KUL (1944 – 1949).
		Fotografia pochodzi z książki "Bibliografia historii województwa lubelskiego" (dzieło Profesora opracowały Maria Juda i Alicja Matczuk, współpraca: Artur Znajomski), wydanej przez Wydawnictwo UMCS w Lublinie w roku 2000 (ss. 567, ISBN: 83-227-1593-5).
Profesor Andrzej Wojtkowski zmarł w roku 1975, w wieku 84 lat.

 

♦ Czesław Dąbrowski: Prof. A. Wojtkowski, "Kierunki" 1975, R. 20, nr 26, s. 3; ♦ Zdzisław Grot: Twórczość naukowa A. Wojtkowskiego, "Roczniki Humanistyczne" 1973, t. 21, z. 2, druk. 1974, s. 5-22; ♦ Księga jubileuszowa 50-lecia KUL. Praca zbiorowa [...], Lublin 1969, wg indeksu; ♦ Witold MoIik: A. Wojtkowski [...}, w: Jerzy StrzeIczyk [red.]: Wybitni historycy Wielkopolski. Praca zbiorowa, Poznań 1989, s. 333-346; ♦ J. Starnawski: A. Wojtkowski, w: Słownik badaczy literatury polskiej, [T. 1], Łódź 1994, s. 328-331 ♦ idem: A. Wojtkowski, [...] "Ruch Liter" 1976, R. 17, nr 2(95), s. 143-145; ♦ idem: A. Wojtkowski, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" 1976, R. 21, nr 3, s. 563-567 ♦ idem: A. Wojtkowski, W: J. Starnawski; Ludzie książki, Częstochowa 2000, s. 167-179; ♦ idem: O prof. A. Wojtkowskim, "Życie i Myśl" 1977, R. 27, nr 5(275), s. 88-96; ♦ Wielkopolska szkoła edukacji narodowej [...], Wrocław 1970, s. 130, 144, 231-236; ♦ Jan Ziółek: Bibliografia [...], "Roczniki Humanistyczne" 1972, t. 20, z. 2, s. 9-34.

Od roku 1994 w Poznaniu wielkopolskim bibliotekarzom przyznawana jest dorocznie nagroda im. Andrzeja Wojtkowskiego. Więcej na ten temat: Nagrody im. Andrzeja Wojtkowskiego przyznane w latach 1994-2000 [w]: Kronika Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich: 1917-2000. Praca zbiorowa / Red. Andrzej Kempa. Warszawa 2001, s. 265-267.