Profesor Ewa Jabłońska-Deptuła. In memoriam

  Mieszkanie w bloku na Młodzieżowej, trochę swoim wyglądem przypomina dawne polskie dwory czy mieszczańskie pokoje. A tak naprawdę jest mieszkaniem profesorskim, gdzie książki w ogromnej ilości zalegają każdy dosłownie kąt.

  Lubiłem tam przychodzić na długie rozmowy z Ewą Jabłońską-Deptułą i profesorem małżonkiem. Czy to przy okazji przyjazdów ojca Jana Spieża do Lublina czy przy tylu innych okazjach. Pamiętam jak długo ustalaliśmy jak ma wyglądać promocja jej książki o stanie wojennym. "Warto było" to nie tylko tytuł tych wspomnień ale też i credo odnoszące się do całego jej zaangażowania. Czy to naukowego, religijnego i tego obywatelskiego, solidarnościowego. Ale jak klatki jakiegoś filmu przewijają się w mojej pamięci rozmowy w dworku Kościuszków z jakieś tam rocznicy, czy te wieczory u Janusza Winiarskiego na wsi. Rozmowy, rozmowy jeszcze raz rozmowy. Widzę też państwa profesorostwo Deptułów jak siedzą w naszej kościelnej ławce na Mszy świętej. Zawsze razem i zawsze po prawej stronie gdy ksiądz patrzy od ołtarza.

  Kiedy prowadziłem przed laty rekolekcje zimowe dla sióstr w Żułowie czytałem jej monografie matki Elżbiety Czackiej. Można tam dostrzec takie pouczenie, przypisywane babce Róży Czackiej, czyli Matki Elżbiety: "Bierz życie... takim jak je Bóg ściele. Bierz je z weselem i ze smutkiem, z zawodem i trudem, z powodzeniem i z radością, zawsze z zaparciem się siebie, a wtedy będziesz człowiekiem silnym". A dopełnieniem tych słów niech będzie komentarz autorki książki: "Zwyczajne branie życia, ze wszystkimi radościami i trudnościami, nie szukanie nadzwyczajności, i Boży realizm - stały się cechami charakterystycznymi duchowości tej założycielki Lasek". Coś mi się wydaje, że nie tylko jej, bo sam mogę je przecież odnieść do zmarłej. Po prostu dziękuję.

  Maria Ewa Jabłońska-Deptuła, Dr. Hab., professor of the Catholic University of Lublin. She made her studies in history at the University of Warsaw, obtained her doctoral degree at the University of Wrocław, and her habilitation at the Catholic University of Lublin (KUL). In 1981 President of the "Solidarity" trade union at this university and member of the regional council of the union. A lecturer at clandestine courses, laureate of the "Polish Culture" prize, participant of international colloquia, historical expert in several beatification trials, co-initiator of the Movement of Solidarity of Families. Interests: Polish religious culture of the XIXth and the XXth century (in particular, history of monastic communities) and the process of shaping of national consciousness in the period of partitions. Author of about 300 articles, outlines and books.

The Council for Research in Values and Philosophy,
Washington, D.C., USA, http://www.crvp.org

  Czegoś takiego mogła dokonać tylko dziewiętnastowieczna hrabianka z kresów. Bo kresowe hrabianki końca IX i początków XX wieku miały dość fantazji, by podejmować się zadań niemożliwych, i uporu, by wytrwać w ich urzeczywistnianiu wbrew trudnościom, które innego dawno by powaliły. Tylko kresowa hrabianka mogła działać wbrew wszelkim konwenansom, nie tylko towarzyskim i społecznym, lecz także kościelnym, tworząc dzieło, które ostatecznie, wbrew najgorszym oczekiwaniom dobrze myślących, stało się chlubą Kościoła. Dodać jednak wypada, że ta kresowa hrabianka w 22 roku życia zupełnie oślepła, że dwukrotnie, w wieku 55 i 56 lat (były to lata 20. zeszłego wieku) operowana była na nowotwór, że kolejne wojny zniszczyły w znacznym stopniu rodzinny majątek, z którego ona sama zresztą nie zamierzała korzystać.

  Mowa o [Elżbiecie] Róży Czackiej, założycielce Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi (1908), zakonu Franciszkanek Służebnic Krzyża i Lasek, ośrodka dla niewidomych i centrum duchowości, które w dwudziestoleciu stało się ośrodkiem odnowy duchowej polskiej inteligencji. (...)

[ks. Adam Boniecki, Mistrzowie dawni i współcześni, Tygodnik Powszechny nr 32/2003]