Dyrektorzy Biblioteki - O. dr hab. Romuald Gustaw OFM

 

		O. dr Romuald Gustaw OFM  (1911 - 1976) dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej KUL w latach 1950 - 1976 - rysunek Piotra Bednarskiego (1975), podarowany przez Autora Bibliotece dwa lata później. Niżej z prawej - fotografia nieznanego autora, prawdopodobnie - lata pięćdziesiąte; w środku - lata siedemdziesiąte XX w.

 

O. Romuald Gustaw prezentuje księdzu Prymasowi, Stefanowi Kardynałowi Wyszyńskiemu, cenne zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej; Rektor KUL, O. Mieczysław Albert Krąpiec trzyma stary dokument. U dołu zdjęcia leży otwarta jedna z najcenniejszych ksiąg w zbiorach BU KUL - tzw. Dekret Gracjana (więcej o tym starodruku można znaleźć na naszych stronach w dziale 'Akademia').

 

Ojciec Romuald Gustaw

Doskonałym przykładem tego, że szeroko pojęta miłość jest potężnym źródłem energii twórczej, dźwignią i motorem ofiarnego i wszechstronnego działania w obranym przez siebie kierunku, jest osoba zmarłego 14 stycznia 1976 roku dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, o. Romualda Gustawa OFM. Zewnętrznym tego wyrazem był jego stosunek do wytworu ducha ludzkiego, jakim jest książka. "Śmiało mogę powiedzieć - wyznawał - że cale moje życie zakonne upłynęło wśród książek. Ja je kochałem i one mnie kochały".   O. Romuald Gustaw urodził się 5 stycznia 1911 roku w Zbarażu. W 1926 roku wstąpił do zakonu bernardynów w Leżajsku. W kilka miesięcy potem został bibliotekarzem - opiekunem biblioteki klasztornej. Wtedy to w 15-letnim chłopcu zrodziła się owa miłość do ksiąg, która towarzyszyła mu przez całe jego życie, przez lata młodości i wiek dojrzały.   W latach 1927 - 1936 był bibliotekarzem klasztoru bernardynów we Lwowie. Następnie, po przeniesieniu się do Krakowa, w 1936 roku, został generalnym bibliotekarzem i archiwistą prowincji bernardyńskiej. Funkcje te sprawował do 1950 roku Ślad tej pasji bibliotekarskiej - jak sam powiadał - pozostał do dziś: księgozbiór studium zakonnego prowincji uzyskał cały szereg bardzo cennych pozycji. Nabyto wówczas wartościowe dzieła o charakterze informacyjno-naukowym, jak bibliografia Estreichera, encyklopedie, herbarze, wydawnictwa źródłowe, itp., które należą do żelaznego repertuaru każdej czytelni naukowej.   Spotkanie z ks. prof. Mieczysławem Żywczyńskim, który został promotorem pracy doktorskiej Ojca. Gustawa ("Klasztor i kościół św. Józefa SS. Bernardynek w Krakowie 1646-1946", Kraków 1947), zadecydowało o dalszym biegu jego życia. 1 sierpnia 1950 roku został dyrektorem Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Na tym stanowisku pozostawał przez 25 lat. Nominacja nastąpiła w momencie, gdy Biblioteka z poprzedniej swojej siedziby, w murach dawnego klasztoru bernardyńskiego przy ulicy Podgrodzie 4, przeprowadzała się do nowego gmachu przy ulicy Chopina 27. Pierwszoplanowym zadaniem, obok dokończenia przeprowadzki, była organizacja księgozbioru podręcznego Biblioteki. W nowej siedzibie, powstałej z częściowej adaptacji nie wykończonego przed wojną gmachu Domu Katolickiego, Biblioteka zyskała dwukrotnie większą powierzchnię użytkową z 25 izbami. Nowy dyrektor wykorzystał powstałe po wojnie okoliczności dla zorganizowania tego księgozbioru, wybierając ze Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Bytomiu i innych składnic potrzebne wydawnictwa. W pomieszczeniach od strony południowej i wschodniej wybudowano systemem wieżowym magazyny obliczone na 270.000 woluminów.   W polityce gromadzenia zbiorów kierował się dyrektor następującymi wytycznymi: 1. starał się w pierwszym rzędzie o pozyskanie piśmiennictwa naukowego z dziedzin wiedzy reprezentowanych na czterech wydziałach Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, wydawnictwa z nauk pozostałych traktując w ich funkcji pomocniczej, informacyjno-naukowej; 2. jako specjalizację Biblioteki wysunął religioznawstwo i teologię oraz filozofię chrześcijańską, dążąc tym samym do tego, by uczynić z niej centralną bibliotekę teologiczną; 3. w zakresie polskiego piśmiennictwa religijnego traktował Bibliotekę jako ośrodek dokumentacji, starając się w niej zgromadzić wszystko, co w tych granicach zostało utrwalone w piśmie i druku.   Realizując powyższe zadania wykorzystywał wszystkie dostępne dlań źródła wzrostu zbiorów. Dużą rolę pod tym względem odegrała utworzona w 1959 roku Sekcja Wymiany Zagranicznej. Jej to zawdzięczała Biblioteka kontynuacje wielu czasopism zagranicznych, kiedy były trudności z zakupem wydawnictw importowanych. Udział w Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie i w potargowej wyprzedaży w księgarniach wydawnictw importowanych przynosił również obfity plon. Do wzrostu zbiorów przyczyniało się także kupowanie całych nieraz księgozbiorów od osób prywatnych (między innymi Edmunda Bulandy, bpa Czesława Sokołowskłego, Zygmunta Klukowskiego, ks. Eugeniusza Dąbrowskiego, ks. Ignacego Wierobieja). Wśród ofiarodawców, którzy spieszyli z pomocą Bibliotece, wymienić można między innymi ks. Edmunda Majkowskiego, rodzinę Śliwińskich, Kazimierza Sas-Bandrowskiego, ks. Bronisława Ussasa, ks. Józefa Pastuszkę.   Równolegle ze wzrostem zbiorów powiększała się struktura organizacyjna Biblioteki, rósł stan liczbowy jej personelu. Z 17 osób zatrudnionych przed 1950 rokiem - objął on przy końcu 1975 roku 71 osób. Toteż rychło okazało się, że uzyskana dzięki pierwszej adaptacji gmachu powierzchnia użytkowa nie jest wystarczająca. Nie rozwiązało trudności otrzymanie w latach 1950 - 1958 dalszych pomieszczeń, przez co wielkość powierzchni użytkowej wzrosła czterokrotnie w porównaniu ze stanem przed przeprowadzką Biblioteki do nowego gmachu. Dalsza przebudowa stała się koniecznością. Trwała ona aż do 1975 roku. Dzięki niej nastąpił trzykrotny wzrost powierzchni użytkowej w porównaniu ze stanem z 1958 roku.   Brak miejsca nie pozwala na szczegółowy opis tego wszystkiego, co dzięki tej ponownej adaptacji nie wykończonego gmachu zyskała Biblioteka. Można to wyrazić krótko: powstał nowy budynek biblioteczny, w którym w miarę możliwości zastosowano postulaty budownictwa tego typu. Oprócz pomieszczeń dla pracowników i zbiorów, które obecnie [rok 1976] liczą około 700.000 jednostek bibliotecznych, co stanowi przeszło sześciokrotny wzrost stanu sprzed 1950 rokiem; powstały w Bibliotece czytelnie: Główna (z księgozbiorem liczącym około 13.000 woluminów), Informacji Naukowej i Bibliograficznej, która równocześnie spełnia rolę Czytelni Profesorskiej (z księgozbiorem około 9.000 woluminów); Czasopism (około 3.000 tytułów), Teologiczna (z księgozbiorem około 7.000 woluminów), Rękopisów (z księgozbiorem historycznym około 3.600 woluminów) i Starych Druków.   Udział śp. Ojca Romualda Gustawa w modernizacji Biblioteki był ogromny. Jego pasji bibliotekarskiej zawdzięcza ona swoją nowoczesną postać. Podróże zagraniczne, które odbywał w ostatnich latach swojego życia, miały na celu poznanie stanu organizacyjnego bibliotek w odwiedzanych krajach. Poznał biblioteki w Jugosławii, Austrii, Republice Federalnej Niemiec i Niemieckiej Republice Demokratycznej, Belgii i Holandii. Na krótko przed swoim niespodziewanym zgonem wrócił ze Stanów Zjednoczonych i Kanady. Zwiedził tam kilkadziesiąt bibliotek. Będąc spostrzegawczym obserwatorem, nosił się z zamiarem zastosowania w kierowanej przez siebie Bibliotece dalszych usprawnień. W swej pasji poznawania i poszerzania wiedzy w zakresie wybranego zawodu nie liczył się z siłami. Zakończył swe ruchliwe i czynne życie przygotowując referat na organizowaną w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL - z okazji jubileuszu jego 25-letniej pracy dyrektorskiej - konferencję poświęconą problemom nowoczesnej biblioteki naukowej.   Działalność Ojca Romualda Gustawa w zakresie podniesienia poziomu organizacyjnego bibliotek kościelnych w Polsce i kwalifikacji zawodowych zatrudnionych w nich pracowników oraz jego działalność naukowa, w której na czoło wysuwa się problematyka informacji bibliograficznej w dziedzinie nauk teologicznych, stanowi osobny rozdział jego bogatego w osiągnięcia, pracowitego żywota.

Witold Nowodworski

Źródło: Więź; kwiecień 1976 r.; nr 4 (216) str. 153-155