"Vita mutatur non tollitur" |
Pośmiertne wystawy twórców nauki i kultury;
|
Stefan Kozłowski (1928 - 2007) |
 |
Stefan Kozłowski - sylwetka i publikacje |
|
 |
Stefan Kozłowski - geolog, ekolog, ekspert w sprawach środowiska, naukowiec, publicysta, polityk i społecznik, wychowawca młodzieży. Człowiek wielkiego formatu, wielkiego serca, oddany Matce Ziemi i wszystkiemu, co na niej istnieje. |
|
| Stefan Kozłowski urodził się 5 stycznia 1928 we Lwowie jako syn Jadwigi z Postępskich i Tomasza Kozłowskiego, legionisty, posła na Sejm RP w latach 1930-1939. Ojciec był właścicielem majątku Przybysławice w powiecie miechowskim w gminie Kozłów (tam trzy lata po Stefanie urodził się jego brat, Krzysztof Kozłowski, później dziennikarz Tygodnika Powszechnego, filozof i polityk w III RP). Wujem obu braci był Leon Kozłowski, profesor archeologii na Uniwersytecie Lwowskim, premier rządu RP w latach 1934-1935; dalszym krewnym - Adam Kozłowski, opat tyniecki. Obaj bracia dzieciństwo spędzili w Przybysławicach. Starszy Stefan w czasie okupacji uczył się na tajnych kompletach, by potem w Miechowie kontynuować naukę w zakresie liceum o profilu matematyczno-przyrodniczym. Następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie w 1947 roku zdał maturę w IV Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza. Studia na Wydziale Geologiczno-Mierniczym AGH (na kierunku geologia surowcowa, ochrona środowiska) ukończył w roku 1952, uzyskując tytuł inżyniera geologa oraz stopień magistra nauk technicznych. W czasie studiów (1948-1952) był asystentem w zakładzie prof. Walerego Goetla, który wpajał młodzieży idee ochrony przyrody. W latach 1953-1963 pracował w Przedsiębiorstwie Geologicznym w Krakowie jako Główny Inżynier Dokumentacji, kierownik Działu Studiów i Projektów. Uczestniczył dwukrotnie w Polskiej Ekspedycji Geologicznej do Mongolii (1959 i 1962). Doktorat uzyskał już w roku 1962 na podstawie pracy pt. "Pozycja stratygraficzna i tektoniczna wulkanizmu permskiego w centralnej części niecki śródsudeckiej". Potem kierował Zakładem Złóż Surowców Skalnych w Instytucie Geologicznym w Warszawie (1963-1984, od 1976 roku na stanowisku profesora). Efektem jego naukowego pobytu w Mongolii była praca "Badania geologiczne nad rozwojem plutonizmu i wulkanizmu na obszarze gór Chasagtu w Zachodniej Mongolii", na podstawie której habilitował się w zakresie geologii surowcowej na AGH w marcu 1969 roku. W swych badaniach przedstawił rozwój wulkanizmu permskiego na ziemiach polskich i opracował koncepcję ochrony krajobrazu (1972) oraz założenia ochrony litosfery (1987). Profesorem zwyczajnym został dopiero w roku 1998. Napisał do tego czasu wiele prac naukowych, opracowań kartograficznych i ekspertyz, które dotyczyły głównie krajowej bazy surowcowej. Podsumowaniem tych prac była monografia "Surowce skalne Polski", którą współredagował. Pasjonowały go taternictwo, narciarstwo, żeglarstwo i przyroda. Od 1949 roku należał do Klubu Wysokogórskiego PTT, od 1950 roku - do Polskiego Związku Narciarskiego. Przeżył poważny wypadek lawinowy w 1953 roku, którego skutki nie pozwoliły mu w późniejszym życiu na realizację ambicji wspinaczkowych. Mimo to uczestniczył w pierwszym po wojnie narciarskim przejściu grzbietu Bieszczad Zachodnich (1956) i w wyprawach w góry Kaukazu (1957) i w Alpy Julijskie (1959). Do końca życia pozostał rozmiłowany w górach; za tę miłość i w uznaniu wielu zasług PTT odznaczyło go Złotą Odznaką PTT z Kosówką (1998). Był cenionym ekspertem: uczestniczył w pracach Państwowej Rady Ochrony Przyrody (1968-1989), Państwowej Rady Ochrony Środowiska (1981-1990), przewodniczył Radzie Geologicznej (1990-1991), udzielał się w Państwowej Radzie Gospodarki Przestrzennej i Wojewódzkiej Radzie Ochrony Przyrody Województwa Mazowieckiego (2004-2007). Na polu nauki przewodniczył Komitetowi Inżynierii Środowiska PAN (1982-1987) i Komitetowi "Człowiek i Środowisko" PAN (1990-2006 - kierował też tam trzema ekspertyzami - 1988, 1990 i 1993), był członkiem Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN (1996-1998) oraz Komitetu Prognoz "Polska 2000 Plus", a także członkiem Komitetu Badań Naukowych jako wiceprzewodniczący Komisji Nauk Stosowanych KBN (1991-1994). Przewodniczył Radzie Naukowej Porozumienia "Zielone Płuca Polski" (1993-2007), był członkiem Rady Naukowej Instytutu Geologicznego (1975-1985 i 1989-1999) oraz Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej (2003-2007), Ligi Ochrony Przyrody, Rady Instytutu na rzecz Ekorozwoju (1992-1995) i Rady Programowej "Pracowni na rzecz Wszystkich Istot" oraz wiceprzewodniczącym Rady Fundatorów Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska. Odszedł na emeryturę z Państwowego Instytutu Geologicznego, ale nadal był szalenie aktywny naukowo i organizacyjnie - poszerzył nawet swoją aktywność dydaktyczną. Był nauczycielem akademickim i wykładowcą w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu (1989-1995), w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (1992-2002 – jako kierownik Katedry Ochrony Środowiska KUL), w Wyższej Szkole Humanistycznej w Pułtusku (1995-2004), w Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Rozwoju Regionalnego w Falentach (2005-2007), był też dziekanem Wydziału Ekologii Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie (2006-2007). Był członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Geologicznego (od 1996) i Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu (od 2005), wspierał społeczne ruchy ekologiczne. Był gorącym orędownikiem podpisania Konwencji Karpackiej przez państwa, które leżą na obszarze Karpat, by je ratować przed bezrozumnym rozwojem. Był bardzo aktywny na niwie wydawniczej: przewodniczył Komitetowi Redakcyjnemu półrocznika "Człowiek i przyroda" (KUL), pracował w Radzie Programowej rocznika "Przyroda i Człowiek" OCEE, w Radzie Naukowo-Programowej dwumiesięcznika "Problemy ekologii", był członkiem Komitetu Redakcyjnego miesięcznika "Przegląd Geologiczny" i redakcji czasopisma "Problemy ekorozwoju" (PAN), Rady Redakcyjnej Zeszytów Naukowych Komitetu "Człowiek i Środowisko" (PAN), Rady Programowej rocznika "Studia ecologiae et bioethicae" (UKSW). Sam był autorem licznych publikacji z zakresu geologii, ekologii, ochrony środowiska i krajobrazu, planowania przestrzennego oraz interdyscyplinarnej dziedziny nauki - ekorozwoju. Stefan Kozłowski był jednym z pomysłodawców utworzenia Banku Ochrony Środowiska, współtwórcą Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, współfundatorem i członkiem Kapituły Nagrody "Zielonego Liścia". W tej sferze został laureatem Nagrody LOP "Zielone Serce Przyrody" (1998), Nagrody Pracy Organicznej w Ochronie Środowiska im. Wojciecha Dutki (2006) i Nagrody Ministra Środowiska za całokształt działalności naukowo-badawczej w dziedzinie geologii i ochrony środowiska (2007). Był autorem, współautorem i redaktorem kilkuset publikacji, opracowań i ekspertyz z zakresu geologii, sozologii, ekologii, ochrony środowiska naturalnego, ochrony krajobrazu, planowania przestrzennego, ekorozwoju i zrównoważonego rozwoju (między innymi kilku ważnych monografii: "Ochrona krajobrazu", "Ochrona litosfery", "W drodze do ekorozwoju", "Ekorozwój - wyzwanie XXI wieku", "Przyszłość ekorozwoju"). Był członkiem NSZZ "Solidarność" od 1980 roku, przewodniczącym zespołu ekspertów "Solidarności" w Instytucie Geologicznym w okresie 1980-1981. Wespół z W. Brzezińskim i Z. T. Wierzbickim był autorem raportu "O stanie środowiska przyrodniczego w Polsce i zagrożeniu zdrowia ludzkiego", opublikowanego w 1981 roku. Później, w latach 80. XX wieku był autorem licznych ekspertyz przeciwstawiających się lokalizacji inwestycji mogących zniszczyć przyrodę wielu zakątków Polski: kopalni i huty metali nieżelaznych w Suwałkach, kopalni węgla brunatnego w 'rowie poznańskim', elektrowni atomowych w Żarnowcu i Korolewie, fabryki tlenku glinu pod Kielcami. W latach 1986-1990 był jednym z koordynatorów programu badawczego "Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego" kierowanego przez prof. Romana Andrzejewskiego. Kierowany przez niego zespół zaangażowanych badaczy wydał kilkanaście książek z zakresu gospodarki środowiskiem przyrodniczym na obszarach eksploatacji surowców mineralnych. Stworzyło to podstawy koncepcji nowego prawa geologicznego i górniczego, a także programu "Ochrona litosfery". Po tych trudnych latach, w czasie przełomu został członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ "Solidarność" Lechu Wałęsie (1988-1992), przewodniczącym Komisji Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych w Komitecie Obywatelskim, wreszcie - aktywnym uczestnikiem obrad Okrągłego Stołu w 1989 roku (przewodniczył obradom podstolika ekologicznego ze strony solidarnościowo-opozycyjnej), a potem wiceprzewodniczącym Fundacji Obywatelskiej (1990-1992). W latach 1989-1991 był posłem na Sejm z listy "Solidarności", wybrany w okręgu wyborczym nr 69 (Kędzierzyn Koźle); został wiceprzewodniczącym Komisji Ochrony Środowiska i przewodniczył Komisji Ochrony Środowiska Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Od 23 grudnia 1991 roku do 4 czerwca 1992 roku pełnił funkcję ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w rządzie Jana Olszewskiego (zdążył wtedy rozpocząć rozmowy z Norwegią w sprawie dostaw gazu i ropy do Polski, oraz przewodniczyć polskiej delegacji na tzw. Szczyt Ziemi, czyli konferencję "Środowisko i Rozwój" w Rio de Janeiro i podpisać sławną "Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmiany Klimatu" oraz "Konwencję Narodów Zjednoczonych w Sprawie Różnorodności Biologicznej") oraz od 5 czerwca do 10 lipca 1992 roku w rządzie Waldemara Pawlaka. Był inicjatorem i propagatorem programu "Zielone Płuca Polski" dla terenów północno-wschodnich kraju, między innymi leżącego u podstaw powołania w 1993 roku Biebrzańskiego Parku Narodowego. Następnie od 1 września 1992 roku do 22 grudnia 1995 roku był społecznym doradcą Prezydenta RP Lecha Wałęsy do Spraw Ekologii i Ochrony Środowiska, zaś w latach 1993-1995 społecznie przewodniczył Radzie Ekologicznej przy Prezydencie RP (do powstania której doprowadził). Stefan Kozłowski został doceniony i odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi (1974), nagrodą Sekretarza Naukowego PAN (1980), nagrodą Rektora UW (1984), nagrodą Ministerstwa Gospodarki, Prac i Polityki Społecznej (1989), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1990), Złotą i Honorową odznaką za zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (2003) i Złotą odznaką Zasłużony dla polskiej geologii. W maju 2007 roku otrzymał Nagrodę Ministra Środowiska za całokształt działalności w zakresie geologii i ochrony środowiska). Został też uhonorowany medalami za zasługi Kielecczyzny, Opolszczyzny, Lubelszczyzny, Suwalszczyzny, województwa gorzowskiego i dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (2007). Był autorem jednego patentu, dwudziestu ekspertyz i sześciu książek - Surowce skalne Polski (1976, 1986), Ochrona krajobrazu (1980), Gospodarka a środowisko przyrodnicze (1991), Droga do ekorozwoju (1994), Ekologiczne problemy przyszłości świata i Polski (1998). Opublikował około dwustu artykułów i prac naukowych z dziedziny geologii (wulkanizm, kopaliny użyteczne) oraz ekologii. Był promotorem trzech prac doktorskich. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku nabył stary dom w Radóchówce nad Świdrem, na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego i coraz więcej wolnego czasu tam spędzał. Gromadził między innymi stare sprzęty, aby je ocalić od zniszczenia. Może z czasem powstałoby małe muzeum etnograficzne? Ale czy tak uspołeczniony człowiek mógł się odgrodzić w jakimś azylu od świata? Bardzo szybko zyskał wielką przychylność i autorytet wśród miejscowej społeczności. Gdy małej szkole w sąsiednim Dłużewie groziła likwidacja, zainicjował założenie Stowarzyszenia Przyjaciół Szkoły i został jego prezesem. Stowarzyszenie założyło szkołę społeczną, ocalając placówkę przed zamknięciem. Sam wychował i wykształcił czwórkę dzieci i dochował się gromadki wnuków... Mimo przybywających lat nie wygaszał swojej aktywności; wykładał, pisał i pracował jak zwykle. W PIG pod jego naukową opieką powstawał ostatnio "Atlas georóżnorodności", który miał uświetnić jego 80. urodziny. Już ich nie doczekał... Zasłabł nagle w czasie wygłaszania referatu na konferencji "Krynica 2007" 17 września 2007 roku - i mimo natychmiastowej pomocy nie udało się Go uratować. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 25 września w warszawskim kościele św. Karola Boromeusza przy ulicy Powązkowskiej. Profesor został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim. Jak napisano w nekrologu PIG - odszedł od nas "Człowiek wielkiego formatu, wielkiego serca, oddany Matce Ziemi i wszystkiemu co na niej istnieje". Miesiąc później, 25 października 2007 roku, Państwowy Instytut Geologiczny gościł finalistów trzeciej edycji konkursu "Zielony Laur", organizowanego corocznie przez Polską Izbę Gospodarczą EKOROZWÓJ. Uroczyste wręczenie nagród odbyło się w Muzeum Geologicznym PIG. Specjalną nagrodą pozakonkursową – Zielonym Laurem z Brylantami - uhonorowano niedawno zmarłego prof. Stefana Kozłowskiego, pioniera idei ekorozwoju w Polsce i wielkiego jej propagatora. Nagrodę odebrał syn Profesora – Tomasz Kuba Kozłowski, który w krótkim wystąpieniu poświęconym początkom zainteresowań ekologicznych Profesora podziękował za wyróżnienie i zadedykował laureatom Jego dewizę życiową: "Robić swoje...". |
|
|
|
|
|
|
 Stefan Kozłowski podczas gorących negocjacji z wiceministrem finansów; maj 2007 |
|
Rządowy projekt reformy finansów publicznych, zakładający między innymi likwidację Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej może doprowadzić nawet do problemów z realizacją Traktatu Akcesyjnego - tak wiosną 2007 roku uważali polscy naukowcy. Napisali w tej sprawie list otwarty do premiera Jarosława Kaczyńskiego.
[Profesor - jak widać z tej dramatycznej relacji - do końca swoich dni walczył o sprawy,
|
|
| Biografia Stefana Kozłowskiego w Wikipedii.pl - tamże linki do ciekawych materiałów i źródeł Bibliografia Stefana Kozłowskiego (w witrynie KUL ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Książka 'Ekorozwój: wyzwanie XXI wieku' jest kontynuacją cyklu 'Droga do ekorozwoju' o treści zmieniającej się stosownie do zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym i jego nowych zagrożeń oraz przedstawiającej nowe rozwiązania i przedsięwzięcia prawne i organizacyjne, teorie, dokumenty, ekspertyzy i prognozy u progu nowego tysiąclecia. Zawiera informacje o inicjatywach globalnych, a zwłaszcza europejskich, szczególnie ważnych w związku z wchodzeniem Polski do Unii Europejskiej. Novum stanowi też przedstawienie kartografii środowiskowej. "Wiekopomne to dzieło jest nową, znacznie poszerzoną wersja książek 'Droga do ekorozwoju' i 'W drodze do ekorozwoju'. Jest to swoiste kompendium wiedzy o ochronie środowiska i jego problemach. W dwudziestu rozdziałach Profesor z właściwym sobie szerokim spojrzeniem opisuje niemal wszystko, od zagadnień historycznych, przez rozwiązania 'końca rury", czyli zanieczyszczeniach gleby, wody i powietrza, ochronę przyrody (również w ujęciu międzynarodowym), wdrażanie ekorozwoju w gminie, aż po politykę ekologiczną oraz szanse i wyzwania dla krajowej i światowej ochrony środowiska. Warto zaznaczyć, że cały osobny rozdział poświęcony został ochronie środowiska w nauczaniu społecznym Kościoła. Siłą rzeczy tak wielka ilość materiału nie może być objęta przez ramy największej nawet książki, każdy problem ma tam jednak swoje miejsce, zaś zainteresowanych poszczególnymi zagadnieniami odsyłam do obszernego spisu literatury na końcu książki. Sądzę, że każdy winien choćby ją przeglądnąć, bo jest to publikacja naprawdę poszerzająca horyzonty. A swoją drogą zachęcam do zastanowienia się nad ideą ekorozwoju i szansami i możliwościami jej realizacji" (za: www.refa.franciszkanie.pl). |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jak żyć zdrowo i bezpiecznie radzą studenci KUL. Redakcja Stefan Kozłowski. Katedra Ochrony Środowiska KUL, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1998 ISBN: 83-228-0648-5 |
Regionalne strategie rozwoju zrównoważonego. Pod red. Stefana Kozłowskiego. Katedra Ochrony Środowiska Wydz. Mat.-Przyr. KUL, Katedra Prawa Zarządzania Środowiskowego KUL oraz Katedra Ekonomii Środowiska i Zasobów Naturalnych SGH. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok 2004 ISBN: 83-88771-38-8 |
Ekorozwój gminy Strzyżewice. Pod redakcją Stefana Kozłowskiego. Wydział Mat.-Przyr. KUL. Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1999 ISBN: 83-228-0717-1 |
|
|
|
|
| Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce. Na okładce - rozwój Lublina: 1814 - 1875 - 1936 - 1977 - 2000 - 2050? |
 |
Red. Stefan Kozłowski Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok- Lublin - Warszawa 2006, s. 428 ISBN: 83-923139-1-7 |
||
| [Od Wydawcy:] Książka porusza zagadnienia ogólne dotyczące problemów rozprzestrzeniania się miast w świetle doświadczeń krajów Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych, prawnych aspektów zjawiska żywiołowego rozlewania się miast, układu przyrodniczego obszaru metropolitarnego: sieć w pierścieniu czy pierścień w sieci, błędów w polityce przestrzennej a rozprzestrzeniania się miast w Polsce. Rozdział pt. Aglomeracje polskie opisuje: demograficzny wymiar procesów suburbanizacji w Polsce po 1989 roku, żywiołowe rozprzestrzenianie się metropolii warszawskiej, rozprzestrzenianie i rozpraszanie zabudowy warszawskiej metropolii, propozycje zielonych pierścienie w obszarze metropolitarnym Warszawy, ekspansję "wielkiego" Poznania - uwarunkowania, skutki, przeciwdziałanie, żywiołowe procesy urbanizacji w strefie podmiejskiej aglomeracji gdańskiej, prośbę sformułowania metod badania zjawiska urban sprawl na przykładzie aglomeracji wrocławskiej i wiele innych. Jeden z rozdziałów został całkowicie poświęcony problemowi rozprzestrzeniania się Lublina. WOKÓŁ PROBLEMU ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ LUBLINA - Próba kształtowania zielonego pierścienia w obszarze aglomeracji lubelskiej - Jak ochronić krajobraz wsi podmiejskich przed rozlewaniem się miast na przykładzie okolic Lublina - Ekonomiczne aspekty rozprzestrzeniania się miast na przykładzie aglomeracji lubelskiej - Planowanie strategiczne i przestrzenne w gminach w gminach otaczających Lublin - Planistyczne problemy kształtowania zielonego zielonego pierścienia w aglomeracji lubelskiej - Znaczenie przedmiotów gospodarczych w kształtowaniu stosunków przestrzennych na przykładzie Lubelszczyzny - Problemy przejścia obwodnicy wokół Lublina przez strefę podmiejską |
||||
|
| Opracowanie i redakcja: Jan Krzysztof Wasilewski |
Ostatnia aktualizacja: 04.10.2008, godz. 01:08 - Artur Podsiadły