Andrzej Bąk: Islandia – niespokojna skóra Ziemi

(fotografie)

Już po raz trzeci dzięki uprzejmości pana Benona Bujnowskiego (dyrektora MDK2)
prezentujemy fotografie o tematyce przyrodniczej. Wystawa prac fotograficznych Andrzeja Bąka
w Kawiarnianej Galerii to zaledwie 6 fotografii wybranych z dużej wystawy prezentowanej
w Młodzieżowym Domu Kultury nr 2 w Lublinie. Oczami fotografa możemy podziwiać
parujące gorące źródła wśród nagich skał o ciekawej kolorystyce, toczące się wody wielkiego
wodospadu, lodowe jezioro, czy wspaniale ukwieconą dolinę u stóp wielkiej ośnieżonej góry.

     

 

Islandię odkryli w VIII wieku irlandzcy mnisi. Pierwsza osada – dzisiejszy Reykjavik - powstała w 874 roku. Od 930 roku działa tam najstarszy na świecie funkcjonujący parlament – Althing, którego decyzją (w roku 1000) Islandia dobrowolnie i świadomie przyjęła chrześcijaństwo.   Dziś Islandia – Republika Islandii (Ísland, Lýðveldið Ísland) – to niewielkie państwo położone w Europie Północnej, na wyspie Islandia i kilku mniejszych wyspach (między innymi archipelag Vestmannaeyjar), w północnej części Oceanu Atlantyckiego. Islandia zalicza się do grupy krajów skandynawskich. Jest położona na wyspach pochodzenia wulkanicznego. Powierzchnia Islandii wynosi około 103 tysięcy kilometrów kwadratowych, a liczba ludności nieznacznie przekracza 300 tysięcy (dane z roku 2006).   Islandia – pod względem geologicznym – jest najmłodszym obszarem kontynentu europejskiego. Położona na "gorącym punkcie" Grzbietu Śródatlantyckiego, posiada wiele (w tym wciąż czynnych), wulkanów, między innymi Heklę, Katlę, Askję, Grimsvötn, Hvannadalshnúkur (najwyższy szczyt 2.119 metrów n.p.m.). O aktywności wulkanicznej świadczą także liczne gorące źródła oraz gejzery (samo to słowo jest pochodzenia islandzkiego). Zgodnie z etymologią nazwy, Islandia to także "kraj lodu". Ponad dziesiątą część jej obszaru zajmują lodowce; największy z nich – Vatnajökull (8.400 kilometrów kwadratowych, największy lodowiec Europy) znajduje się w południowo-wschodniej części Islandii, na płaskowyżu. Maksymalna miąższość lodu wynosi 1.000 m. Pod pokrywą lodową znajduje się czynny wulkan Grimsvatn, który uaktywnia się z częstotliwością co cztery do dziesięciu lat.
Islandia - zdjęcia satelitarne (źródło: Wikipedia.pl); z lewej zimą, z prawej - latem; niżej - mapa Bardziej szczegółową mapę Islandii można obejrzeć na stronach serwisu goiceland.org
Linia brzegowa wyspy jest bardzo rozwinięta (przy obszarze całkowitym około 100 tysięcy kilometrów kwadratowych długość linii brzegowej wynosi blisko pięć tysięcy kilometrów!). W licznych zatokach i fiordach ulokowały się mniejsze lub większe osady; interior wyspy nie stwarza możliwości osiedlania się. Głównym miastem państwa jest jego stolica, Reykjavík, gdzie mieszka około 115 tysięcy osób, czyli blisko dwie piąte ludności kraju. Natomiast w całym regionie stołecznym mieszka aż trzy piąte ludności kraju. W całej Islandii jest 30 miast (warto wiedzieć, że w Islandii za miasto uznaje się osadę o zwartej zabudowie, w której mieszka co najmniej 200 osób) i blisko setka mniejszych osiedli. Jedyny port lotniczy Islandii znajduje się w Keflavíku (na terenie dawnej bazy NATO, zarządzanej przez Amerykanów w latach 1943 – 2006).   Na wyspie panuje klimat morski z dużą ilością opadów, stosunkowo ciepły, zwłaszcza na wybrzeżu południowym i zachodnim (gdzie np. Vestmannaeyjar ma przeciętną temperaturę stycznia + 1°C). Golfsztrom, ciepły prąd zatokowy, opływa Islandię zgodnie z ruchem wskazówek zegara, przynosząc masy ciepłego powietrza. Ten dobroczynny wpływ niszczy zimny prąd z północy. Północne krańce Islandii dotykają koła podbiegunowego, a od Grenlandii dzieli ją niespełna 400 km. Zimą można obserwować zorze polarne. Lato charakteryzuje się długim dniem, dodatkowo rozjaśnianym światłem słońca odbitego od wiecznych śniegów.   Flora Islandii jest uboga i choć jest to wyspa, nie obfituje w gatunki endemiczne. Z 344 gatunków naturalnie występujących tam roślin, 339 spotyka się w innych krajach Skandynawii (zwłaszcza w Norwegii). Jedna z najpiękniejszych "oaz" roślinnych Islandii znajduje się na północ od jeziora Hvitarvatn, u podnóża lodowca Langjökull, na wysokości około 450 metrów n.p.m., i otoczona jest żwirowymi półpustyniami.   Najczęstszymi formacjami roślinnymi Islandii są łąki i tundra. Wiele z gatunków występujących tam roślin naczyniowych spotyka się również w górach Europy środkowej, jak choćby dębik ośmiopłatkowy (Dryas octopetala), lepnica bezłodygowa (Silene acaulis), arcydzięgiel litwor (Archangelica officinalis), róża alpejska (Rosa spinosissima). Do pospolitych roślin islandzkich należą: wrzos, czarna jagoda, żurawina, borówka brusznica, krzaczaste gatunki wierzby i brzozy.   Fauna Islandii należy do krainy subarktycznej królestwa palearktycznego. Fauna lądowa Islandii jest jeszcze uboższa niż świat roślinny tej wyspy. W stanie dzikim żyją na niej – nie licząc zwierząt zawleczonych lub umyślnie sprowadzonych przez człowieka – tylko trzy gatunki ssaków: niedźwiedź polarny (zimą, gdy dzięki dryfującym krom dociera do wyspy), lis polarny i gryzonie (mysz i szczur). W 1770 roku sprowadzono na wyspę renifery, które jednak okazały się trudne w hodowli i zdziczały. Ongiś na Islandii żyły żaby, które wyginęły jednak w pierwszej połowie XIX wieku. Z bezkręgowców należy wymienić ślimaki (błotniarki, zatoczek), a także różne owady (w tym komary) i pająki. Najbardziej urozmaiconą grupę stanowią na wyspie ptaki, występujące tu w liczbie około stu gatunków. Ich niemal połowę stanowią ptaki wodne: mewy, alki, nury i inne, gnieżdżące się na ptasich skałach na południu wyspy.
(Na podstawie haseł w Wikipedii opracowała Jolanta Wasilewska)
Polski portal o Islandii

 

		Niewątpliwą ciekawostką jest, że najstarszy przewodnik po Islandii, napisany w języku polskim, ukazał się w Lesznie w roku... 1638! "ISLANDIA álbo Krotkie opisanie Wyspy Islandiy" napisał i wydał Daniel Vetter, czeski podróżnik, który (prawdopodobnie w 1613 roku) odbył wyprawę na Islandię.   To rzadkie dziś dzieło (chociaż przetłumaczone współcześnie na kilka języków) znajduje się w zbiorach biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich 'Ossolineum' we Wrocławiu; całość tekstu przedstawia online witryna www.iceland.pl (to stamtąd pochodzi ilustracja obok – fragment karty tytułowej tego dzieła).

Andrzej Bąk
		Andrzej Bąk urodził się w Rzeszowie (16 kwietnia 1954 roku), ale na stałe zamieszkał w Zamościu. W 1979 roku ukończył Wydział Elektroniczny Politechniki Śląskiej w Gliwicach, W okresie studiów pracował w studenckiej Agencji Fotograficznej w Gliwicach. Fotografuje od 1970 roku, w 1972 został członkiem ZTF (Zamojskiego Towarzystwa Fotograficznego), a w 1987 roku przyjęty został do ZPAF (Związku Polskich Artystów Fotografików). Twórczość fotograficzna Andrzeja Bąka skupia się przede wszystkim na fotografowaniu przyrody, ze szczególnym naciskiem na krajobraz. Sprzyja temu wielkie zamiłowanie do podróży po Polsce i świecie.
Andrzej Bąk jest autorem kilkunastu wystaw indywidualnych, eksponowanych w Zamościu, Lublinie, Warszawie, Gliwicach, Kielcach i laureatem konkursów międzynarodowych. Zdobył ponad 40 nagród, medali i wyróżnień, z których ceni najbardziej GRAND PRIX Biennale Krajobrazu '87 w Kielcach, srebrny i brązowy medal Biennale Fotografii Przyrodniczej w Poznaniu oraz dwukrotnie przyznane Dyplomy Honorowe im. Jana Bułhaka za całokształt twórczości. Bardziej znaczące wyróżnienia międzynarodowe to złote medale na salonach w Sarawak i Singapurze, akceptacje na salonach w USA, Włoszech i Hiszpanii. W ostatnich latach nie uczestniczy już w konkursach, koncentrując się na fotografowaniu wybranych tematów, którego efektem są ekspozycje indywidualne.
Notkę o Autorze i wstęp napisała (na podstawie jego biogramu w witrynie ZPAF oraz folderu do wystawy 'Fascynacje - niespokojna skóra Ziemi - Islandia') Jolanta Wasilewska
Andrzej Bąk: portfolio
Ekspozycja: luty 2007 r.