"Vita mutatur non tollitur"

Pośmiertne wystawy twórców nauki i kultury;

prezentacje postaci i ich dorobku

Prof. Marek Tomasz Zahajkiewicz (1934-2015)

Marek Tomasz Zahajkiewicz- sylwetka i publikacje

Prof. Marek Tomasz Zahajkiewicz (1934-2014)

Ksiądz Profesor Marek Tomasz Zahajkiewicz urodził się 18 lutego 1934 roku w Borysławiu w województwie lwowskim (ukr. Борислав, obecnie miasto na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie drohobyckim) w rodzinie Stanisława – urzędnika Lwowskiej Dyrekcji Kolei Państwowych. Ze względu na zatrudnienie ojca (praca na różnych stacjach PKP południowo-wschodniej Polski) wraz z całą rodziną często zmieniał miejsca zamieszkania. W okresie okupacji zaczął uczęszczać do V klasy szkoły podstawowej w Stryju, a po kolejnej przeprowadzce rodziców kontynuował naukę w Chełmie. Tam też kształcił się I Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Czarnieckiego i zdał egzamin maturalny w czerwcu 1951 roku. Po czym wstąpił do Seminarium Duchownego w Lublinie (równocześnie był studentem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego). W okresie studiów seminaryjnych interesował się historią i uczęszczał na seminarium naukowe z historii Kościoła prowadzone przez ks. prof. Mieczysława Żywczyńskiego. 22 grudnia 1956 roku przyjął święcenia kapłańskie. Następnie został skierowany przez ordynariusza lubelskiego – biskupa Piotra Kałwę na studia specjalistyczne w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Zgodnie z zainteresowaniami studiował historię Kościoła na Wydziale Teologii. Jednocześnie był prefektem (kontraktowym nauczycielem religii) w Szkole Podstawowej nr 9 w Lublinie im. Władysława Jagiełły. W latach 1957-1959 (ze względu na niewystarczającą liczbę księży w diecezji lubelskiej) przerywając czasowo studia nauczał religii w szkołach w zwiększonym wymiarze godzin oraz pracował jako wikariusz w parafii pod wezwaniem św. Franciszka Ksawerego w Krasnymstawie. W 1959 roku powrócił do studiów uniwersyteckich i w styczniu 1962 roku złożył egzamin magisterski (napisał pracę Liturgia Mszy świętej w świetle „Tractatus sacerdotalis” Mikołaja z Błonia pod kierunkiem ks. prof. Mariana Rechowicza). Następnie przez 4 lata był wikariuszem parafii pod wezwaniem Nawrócenia św. Pawła w Lublinie.

W 1965 roku rozpoczął pracę w Instytucie Historii Kościoła (kolejno w Katedrze Historii Liturgii i Katedrze Historii Kościoła w Średniowieczu, którą kierował w latach 1975-2006). Później został jego dyrektorem (1983-2004). W 1967 roku uzyskał doktorat, w 1977 habilitację, a w 1992 tytuł profesora. W latach 1985-2006 pełnił funkcję dyrektora Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych. Od 1987 roku był członkiem Komisji Episkopatu Polski do spraw Sztuki Kościelnej. Wykładał w Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Lublinie. W swojej pracy naukowej koncentrował się na zagadnieniach dotyczących dziejów Kościoła w średniowieczu, życia liturgicznego, średniowiecznej teologii, tendencji reformacji Kościoła, badał także historię diecezji lubelskiej. Uczestniczył w licznych konferencjach naukowych (krajowych i zagranicznych). Po 1989 roku pełnił funkcję pełnomocnika Uniwersytetu do spraw odzyskania nieruchomości utraconych przez KUL w czasach PRL. Od 1992 roku, kiedy Fundacja Potulickiej w Wojnowie rozpoczęła samodzielną działalność gospodarczą, przez wiele lat był przewodniczącym jej Komisji Rewizyjnej. W 2006 roku z okazji 50-lecia święceń kapłańskich i 50-lecia pracy dydaktycznej został uhonorowany księgą pamiątkową Historia świadectwem czasów.

Dorobek naukowy ks. Zahajkiewicza jest znaczący – składa się nań wiele książek autorskich, współautorskich i wydanych pod jego redakcją jako prace zbiorowe oraz liczne artykuły. Do jego ważniejszych opracowań książkowych należą: Diecezja lubelska: informator historyczny i administracyjny (1985), Msza święta w Polsce przed Soborem Trydenckim w świetle rodzimych komentarzy (Expositiones missae). Studium historyczno-liturgiczne (1972) oraz „Tractatus sacerdotalis” Mikołaja z Błonia na tle teologii przełomu wieku XIV i XV (1979). Ks. Marek Zahajkiewicz był również redaktorem i współredaktorem publikacji: Archidiecezja lubelska. Historia i administracja (2000), Chrzest Litwy. Geneza – przebieg – konsekwencje (1990), Katolicki Uniwersytet Lubelski. Wybrane zagadnienia z dziejów Uczelni (1992) oraz Średniowieczny Kościół Polski. Z dziejów duszpasterstwa i organizacji kościelnej (1999). Jest on także autorem artykułów i rozpraw w czasopismach naukowych i popularnonaukowych (takich jak: „Acta Mediaevalia”, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, „Nasza Przeszłość”, „Nurt SVD. Kwartalnik Misjologiczno-Religioznawczy”, „Poznańskie Studia Teologiczne”, „Przegląd Uniwersytecki” (KUL), „Roczniki Teologiczne”, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, „Saeculum Christianum”, „Studia Claromontana”, „Studia Lubaczoviensia”, „Studia Polonijne”, „Studia Theologica Varsaviensia”, „Studia Warmińskie”, „Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej”, „Zeszyty Naukowe KUL”, „Ziemia Krasnostawska”) oraz konsultantem i autorem licznych haseł leksykograficznych do Encyklopedii katolickiej KUL (1973-2006).

Ks. Zahajkiewicz został uhonorowany: Złotym Krzyżem Zasługi (1993), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2002), Medalem za Zasługi dla KUL (2008) oraz uniwersyteckim medalem Signum Universitatis (2015). Zmarł 25 lipca 2015 roku w Lublinie. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 29 lipca. Msza św. żałobna została odprawiona w archikatedrze lubelskiej pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty, a Msza św. pogrzebowa w kościele pod wezwaniem Rozesłania św. Apostołów w Chełmie, gdzie Ksiądz Profesor spoczął na cmentarzu przy ul. Wojsławickiej.